Türkiye Gazetesinden Kaan Zengili'nin haberine göre; Türkiye'de sayısı yaklaşık 3 milyon olan ve geçici koruma altında bulunan Suriyelilerin geri dönmeye başlamasının kiralık ve satılık konut fiyatlarına olumlu yansıması bekleniyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gayrimenkul Hizmetleri Meslek Komitesi Başkanı Hakan Akdoğan, Suriyelilerin geri dönüşünün özellikle kira fiyatlarına olumlu katkısı olacağını söyledi. Akdoğan, "Özellikle kiralık konut tarafında arz-talep dengesinin bozuk olması fiyatları artırıyordu. Talebin yüksek olması fiyatlara ciddi şekilde olumsuz yansımış ve kiraları artırmıştı. Kiralık arzımız az ancak talep çok canlı ve sürekli artıyor. Bu da fiyatları artırıyor ve ev sahiplerinin elini güçlendiriyor, şartları da kiracı açısından ağırlaştırıyor" dedi.
KİRALIK KONUT ARZI ARTACAK
Suriyelilerin boşaltacağı evler sayesinde kiralık konut arzının artacağını dile getiren Akdoğan, "Boşalan evlerin hızlı şekilde kiraya verilmesi için mülk sahipleri ağır şartlar sunamayacaktır diye düşünüyorum. Suriyeli göçmenler belirli bölgelerde yoğunlaşıyordu. Özellikle o bölgelerde kira fiyatlarının normalleşeceğini ve bir süre stabil kalacağını düşünüyoruz. Ancak bu durum her yer için geçerli olmayacaktır. Özellikle Suriyelilerin yoğun yaşadığı bölgelerde olacaktır. Kendi vatandaşımız için ciddi seçenek ve alternatifler ortaya çıkacak. Eve ulaşma ve ev kiralama biraz daha kolaylaşacaktır" diye konuştu.
FİYATLARI KISMEN DÜŞÜREBİLİR
İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa da İstanbul'da ciddi bir Suriyeli sayısı bulunduğunu belirterek, "Konut kiralarının artmasının ana sebeplerinden birisi göçmen ve mültecilerdi. Özellikle birkaç aile bir araya gelince yüksek kiraları ödeyebiliyorlardı. Bu nedenle bölgedeki kiralar yükseliyordu. Şimdi Suriye'ye ciddi bir geri dönüş olacağı belirtiliyor. Bunun gerçekleşmesi kira fiyatlarını kısmen düşürebilir ve bir süre artmamasını sağlar" ifadelerini kullandı. Ancak kiralardaki muhtemel düşüşün veya kiralık konut arzının artmasının zaman alacağını dile getiren Aşa, "Kısa vadede olmasını beklemiyorum. Emlak piyasasına ciddi olumlu etkisi olacaktır ancak belirli bir zaman sonra olacaktır" değerlendirmesini yaptı.
İSTANBUL'DA 300 BİN KONUT
Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS) Başkanı İsmail Özcan ise henüz kiraların düşüp düşmeyeceğini konuşmak için çok erken olduğunu kaydederek, şöyle konuştu: Türkiye'deki 3 milyon Suriyelinin ortalama 600 bin konutta yaşadığını düşünürsek, bunların yarısının veya yarıya yakınının İstanbul'da olduğunu kabul edersek megakentteki 300 bin konutta Suriyeliler kalıyor diyebiliriz. Tüm Suriyeliler dönerse ciddi sayıda boş daire ortaya çıkar, arz sıkıntısını bir süre ortadan kaldırır. Özellikle Gaziantep gibi Suriyelilerin yoğun yaşadığı yerler soluk alır. Ancak 1,5-2 milyonunun döneceği belirtiliyor. Bu da özellikle kiralık konutlara olumlu yansıyacaktır. Arz sıkıntılı olduğu için kiralarda hemen düşüş yaşanmaz ancak kiralar bir süre stabil kalır, artmaz.
UYGUN FİYATTAN SATABİLİRLER
Gayrimenkul Danışmanı Selçuk Hiçdurmaz, Suriyelilerin dönüşünün olumlu ve olumsuz etkilerinin olacağını belirterek, "Özellikle İstanbul'da Esenyurt, Başakşehir ve Beylikdüzü ilçeleri ile Gaziantep, Şanlıurfa gibi bazı bölgeler çok daha fazla etkilenecektir. Ülkelerine dönecek olanların daha önce satın aldığı gayrimenkullerden güzel bir kar ettiğini söyleyebiliriz. Bu yüzden gayrimenkullerini uygun bir fiyattan satabilirler. Kira fiyatlarının da düşeceğini söyleyebiliriz" dedi.
İŞ DÜNYASI MÜLTECİLER İLE İLGİLİ İKİYE BÖLÜNDÜ
Esad rejiminin devrilmesi ile Suriye'de yeni bir hükümetin kuruluyor olması, mülteciler için geri dönüş fırsatını doğurdu. Ülkemizde kayıtlı 3 milyona yakın mültecinin ülkelerine geri dönmesi ile ilgili hazırlıklar yapılıyor. Bu durum iş dünyası tarafında da yankı buldu. Çünkü 100 bini kayıtlı, kayıt dışı ile birlikte 1 milyonu bulan Suriyeli işçiler, Türk iş gücü piyasasında kayda değer bir etki oluşturuyor. Konuyu iş dünyası temsilcilerine sorduk. Bir kesim "Suriyelilerin dönmesi sorun olmaz, ülkemizdeki iş gücü bize yeter, ayrıca kayıt dışı ekonomiye olumlu etkisi olur" açıklaması yaparken; diğer bir kesim ise "Ağırlıklı olarak emek yoğun sektörde çalıştıkları için dönüşler kayıp oluşturacaktır, gençlerimiz emek yoğun sektörlere ilgi duymuyor" açıklaması yapıyor. Öte yandan ülkemizde 12 bin Suriye sermayeli şirket de bulunuyor.
'CİDDİ DÖNÜŞ BEKLEMİYORUZ'
TESK Başkanı Bendevi Palandöken, "2013 sonrası Suriyeliler ülkemizdeki iş gücüne katılmaya başladı. O günden bugüne birçok alanda üretime katkı sağladılar. Bugün itibarıyla ülke üretiminde Suriyeli işçiler belli bir paya sahip. Ancak kalifiye olanlar Avrupa'da gitti. Bizde daha çok vasıfsız ve niteliksiz olanlar kaldı. Bir kısmı da ülkemizde şirket kurdu ve hayatını sürdürmeye başladı. Geri dönecek olanların büyük kısmı kadınlar ve çocuklar olacaktır. Burada çalışan veya şirket kuranların büyük kısmının geri dönmeyi tercih edeceğini düşünmüyorum. Çünkü orada henüz belirsiz bir durum var. Şayet dönüşler kayda değer şekilde olursa, Türkiye'nin kendi kendine yetecek kadar iş gücü bulunuyor. Bir sorun yaşanmaz. Hatta kayıt dışı ekonomi azalır ve iş gününe katılım oranı da artacaktır" dedi.
ÜRETİME ETKİSİ OLACAK
PAGEV Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu da "Suriyeli işçilerin ülkelerine dönmesi halinde, ülkemizde iş gücü piyasasında bir kayıp yaşanacaktır. Bugüne dek özellikle niteliksiz eleman açığını ciddi boyutta kapattılar. Ülkemizde şirket kurmuş, daha varlıklı Suriyelilerin dönme ihtimali daha düşük görünüyor. Olası bir işçi göçü vasıfsız olanlar tarafında yaşanacaktır. 'Benim firmamda Suriyeli çalışmıyor' demek doğru bir yaklaşım değil, çünkü Suriyeli işçiler dolaylı olarak tüm iş gücü piyasasını etkiliyor. Bu süreçte şirketler açısından, eleman bulma sorunu artabilir. Ayrıca daha ucuz iş gücü ile çalışan Suriyelilerin yerine sağlanacak olan istihdam, mevcut ekonomik şartlar gereği hakkını isteyecektir. Bu da maaş artışlarına sebebiyet verir. Bu süreçte hükümetin çalışmayı özendirici bir metodoloji izlemesi muhtemel. Sosyal yardımlar artırılabilir veya şekli değiştirilebilir. Ya da başka ülkelerden (Türk soylu. Çünkü kolaylık tanınıyor) eleman ihtiyacı karşılanabilir" diye konuştu.
'İŞ GÜCÜMÜZE ÖNCELİK VERELİM'
Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Adnan Ünverdi ise Türk sanayisinin Suriyeliler gelmeden önce de çalıştığını vurgulayarak, şunları söyledi: Suriyeliler sonrasında da çalışmaya devam edecektir. Bizim gençlerimiz ve kendi iş gücümüz var. Öncelikle, kendi iş gücümüzün eğitimine ve nitelik kazandırılmasına öncelik vermemiz gerekiyor. Bu konuda elimizden geleni yapmalıyız. Eminim ki sanayimiz, bundan sonra da gelişmeye ve ilerlemeye devam edecektir. Dijitalleşmeyi ön plana alarak ve yalın üretim tekniklerini uygulayarak süreci daha verimli hale getirebiliriz. Kendi gençlerimizin de katkısıyla bu süreci başarılı bir şekilde yöneteceğimize inanıyorum.
KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN BÜYÜK KISMI SURİYELİ
Türkiye'deki 2 milyon 938 bin Suriyeli bulunuyor. Bu rakamın 100 bininin çalışma izni bulunuyor. Ancak kayıt dışı istihdam ile birlikte Türkiye'de çalışan Suriyeli sayısının 1 milyona yakın olduğu tahmin ediliyor.
Suriyeliler ağırlıklı olarak vasıfsız ve teknik eleman pozisyonunda istihdam ediliyor. Özellikle tekstil, gıda, inşaat, sanayi, tarım ve ayakkabı sektörlerinde Suriyeli çalışanlar olduğu görülüyor.
Ülkemizde en fazla Suriyeli çalışanların olduğu iller sırasıyla; İstanbul, Adana, Bursa, Gaziantep, Hatay, Konya, Şanlıurfa, İzmir ve Ankara. 2013 yılından bu yana Türkiye'de kurulan Suriye sermayeli şirket sayısı 12 bini geçti. Bu şirketlerin de 80 bin kişiye istihdam sağladığı biliniyor.